Հայտնի հայ պարուհիներից մեկի նկարը տեղադրում են մեծաքանակ հետևորդներ ունեցող տելեգրամյան ալիքում և կից գրում՝ աղավաղում է հայ աղջկա կերպարը։ Գրառումն ուղեկցվում է վիրավորական արտահայտություններով։
Դպրոցահասակ երեխային փորձում են շանտաժի ենթարկել գաղտնի տելեգրամյան ալիքով, թիրախավորում են և կոչ անում «հարձակվել» նրա անձնական էջին։
Աղջիկները սկսում են վախենալ ծովում լողազգեստ հագնելուց, քանի որ կարող են նրանց թաքուն նկարել և տարածել համացանցում։
Նման դեպքերը բազմազան են․ թվային բռնությունն էլ աճում է երկրաչափական պրոգրեսիայով՝ չունենալով որևէ սահման և թողնելով ահռելի հետևանքներ կանանց ու աղջիկների կյանքում։ Ֆիզիկական, սոցիալական, տնտեսական, հոգեբանական․․․ տարբեր տեսակի բռնության են ենթարկվում ինչպես կանայք, այնպես էլ տղամադիկ, բայց բռնության ենթարկված կանանց և աղջիկների թիվը զգալիորեն գերակշռում է: Կանայք և աղջիկներն էլ կրկնակի խոցելի են բռնության դեպքում։
Թվային բռնությունը՝ խոշորացույցի տակ
ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամը գործընկեր կառույցների հետ համատեղ նոյեմբերի 25-ին մեկնարկեց «Ընդդեմ գենդերային բռնության ակտիվության 16-օրյակ» քարոզարշավը՝ նվիրված թվային բռնության կանխարգելմանը։
ՄԱԿ–ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի ղեկավար Լուսինե Սարգսյանը
«Տեխնոլոգիաների զարգացմանը զուգահեռ, բռնությունը տարածվում է նաև առցանց տարածքներում։ Այստեղ կարևոր է հատկապես հանրային իրազեկումը, որը կօգնի բոլորիս ձեռք բերել թվային գրագիտություն ու կկանխարգելի բռնությունը։ Առցանց բռնությանն արձագանքման գործում կարևոր է նաև բազմամասնագիտական համայնքի, բոլոր շահագրգիռ կողմերի ջանքերը, որպեսզի համատեղ ուժերով թվային տարածքները դարձնենք անվտանգ և այն իրոք ծառայի իր նպատակին՝ լինի հարթակ մարդկային շփման, առաջնորդության և հզորացման համար»,- ասում է ՄԱԿ–ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի ղեկավար Լուսինե Սարգսյանը։
ՄԱԲՀ-ի՝ «Ընդդեմ գենդերային բռնության ակտիվության 16-օրյակ» քարոզարշավի մեկնարկի միջոցառումը Երևանում
Թվային միջավայրը կարող է դառնալ անձնական սահմանների խախտման, հոգեբանական ճնշման և հանրային կերպարի աղավաղման հարթակ։ Թվային միջավայրում բռնությունը կարող է արտահայտվել ոչ միայն վիրավորական մեկնաբանություններով կամ անձնական լուսանկարների չարաշահմամբ, այլև շանտաժով, դիտավորությամբ տարածվող կեղծ ինֆորմացիայով, հետևորդների ճնշմամբ և վախի ստեղծմամբ։
Հայաստանում Եվրամիության պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Վասիլի Մարագոսը նշում է, որ թվային միջավայրը մեծ հնարավորություններ է ստեղծում երկրի համար, բայց իր հետ բերում է ռիսկեր՝ առցանց հալածանք, բռնություն և չարաշահումներ։
Հայաստանում Եվրամիության պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Վասիլի Մարագոսը
«Թիրախ են դառնում բազմաթիվ մարդիկ, հատկապես կանայք, և այդ հարձակումները հաճախ տեղափոխվում են իրական կյանք՝ սպառնալիքներ, հարկադրանք, ֆիզիկական բռնություն և այլն: Հայաստանում զգալի առաջընթաց կա, սակայն դեռ շատ մարտահրավերներ կան, և պատասխանատվությունը մենք բոլորս ենք կիսում՝ հասարակությունից մինչև պետական մարմիններ»։
Հայաստանում ՄԱԿ-ի մշտական համակարգող Ֆրանսուա Ժակոբը
«Թվային բռնությունը դժվար է կանգնեցնել թույլ օրենսդրության, տեխնոլոգիական հարթակների սահմանափակ պատասխանատվության և հանցագործների անանունության պատճառով, իսկ նոր տեխնոլոգիաներն ու արհեստական բանականությունը ստեղծում են լրացուցիչ ռիսկեր։ Համաշխարհային և տարածաշրջանային նախաձեռնությունները՝ ՄԱԿ-ի թվային գլոբալ պայմանագիրը, Կիբերհանցագործությունների կոնվենցիան, UNITE արշավը, ինչպես նաև տեղական քայլերը՝ օրինակ Safe YOU հավելվածը, ապահովում են ուղեցույցներ, անվտանգություն, զոհերին աջակցություն և ուսուցում։ Հայաստանը կարող է դառնալ առաջատար երկիր՝ զարգացնելով ուժեղ օրենքներ, համագործակցություն և հաշվետվողական համակարգեր, որպեսզի բոլորն ապրեն ու արտահայտվեն առանց վախի թե՛ առցանց, թե՛ իրական կյանքում»,- ասում է Հայաստանում ՄԱԿ-ի մշտական համակարգող Ֆրանսուա Ժակոբը:
Բոլորի ջանքերի միավորման կարիքը՝ կենսական
Գենդերային հիմքով թվային բռնությունը արդիական խնդիր է աշխարհի բոլոր երկրներում, սակայն յուրաքանչյուր հասարակության մեջ ունի առանձնահատուկ դրսևորումներ։ Հայաստանը բացառություն չէ, որովհետև հասարակություններում երբեմն թյուրըմբռնումներ են լինում իրավահավասարության և հակախտրականության հարցերում, ինչը նպաստում է գենդերային հիմքով բռնության տարածմանը:Այս համատեքստում Մարդու իրավունքների պաշտպանը շեշտեց, որ խնդիրը տարեցտարի ավելի է սրվում՝ ստանալով նոր ձևեր և ծավալներ.
«Ամեն տարի ավելանում են դերակատարները, որոնք զբաղվում են այս խնդիրներով, մեծանում է հանձնառությունը, սակայն բացասականն այն է, որ ամեն տարի սկսում ենք խոսել բռնության նոր տեսակների մասին՝ ավելի մեծ մասշտաբներով, ինչը ցույց է տալիս, որ երբեք չի կարելի դադարել խոսել այս թեմայից»։
Մարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանը
Հայ երիտասարդ կանանց ստեղծած Safe YOU հավելվածը, որը հնարավորություն է տալիս ավելի արդյունավետ արձագանքել գենդերային հիմքով և թվային միջավայրում իրականացվող բռնության դեպքերին, ՄԱԲՀ աջակցությամբ ինտեգրվել է Ներքին գործերի նախարարության օպերատիվ կառավարման կենտրոնի համակարգում։ Դա թույլ է տալիս, որ ահազանգերը հաղորդվեն անմիջապես, անվտանգ և գաղտնի եղանակով։
Ներքին գործերի նախարար Արփինե Սարգսյանը նկատում է, որ հաղորդվող դեպքերի քանակն է ավելացել․ «Պլատֆորմը համակցվում է օպերատիվ կառավարման կենտրոնի հետ, ինչը մեզ թույլ կտա նաև թվային տիրույթում դիտարկելու հավելվածներից օգտվողների մասին տվյալները և ահազանգերի բովանդակությունը ևս՝ վերլուծելու և դրա հիման վրա քաղաքական նոր մոտեցումներ որդեգրելու»։
Թվային բռնությունը չի մնում միայն վիրտուալ տարածքում․ այն ունի իրական կյանքում հետևանքներ՝ հարկադրանք, հոգեբանական տրավմա, տնտեսական վնաս, ֆիզիկական բռնություն։ Թվային բռնության հարցը լուրջ և բազմակողմանի է, սակայն լուծումներ կան։ Ոլորտի պատասխանատուները և շահագրգիռ կողմերը նշում են, որ թվային միջավայրը կարող է դառնալ անվտանգության, աջակցության և ինքնարտահայտման հարթակ, եթե բոլորս միասին աշխատենք՝ զարգացնելով օրենքներ, կրթություն, տեխնոլոգիական հարթակների պատասխանատվություն և համայնքային աջակցություն։
Լուսանկարները՝ ՄԱԲՀ հայաստանյան գրասենյակի էջից